PROBLEM YARATAN KUMAR NEDİR?..

“Birçok kişi için kumar, (kazı kazanlar, spor bahisleri, online kumar, slot makineleri ve casinolar gibi) bir hobi ya da zaman geçirme şeklidir. Son yıllarda internet kullanım sıklığının artmasıyla özelikle ergenlerde olmak üzere online kumar davranışının arttığı gözlemlenmektedir. Ancak bazı insanlar için kumar, istedikleri hayatı yaşamalarının önünde ciddi bir engel haline gelir” diyen Psikiyatrist Dr. Turan Çetin ve Klinik Psikolog Beste Bektaş, kumar sorununa ilişkin şu açıklamalarda bulundular:

Kumar, kişide depresyon, öfke veya umutsuzluk başta olmak üzere birçok psikiyatrik durumlara yol açabilir. Aile ve sosyal ilişkilerde bozulmaya, hukuki sorunlara ve ciddi düzeyde maddi sıkıntılara yol açabilir. Hatta işini ya da evini kaybetmeye kadar varabilir. Alkol ya da madde bağımlılığı kadar ciddi etkileri olabilmektedir. Kumar oynama davranışı, sürekli ya da dönemsel şekilde ortaya çıkabilse de çoğunlukla yinelenen bir örüntü sergiler.

Kumar bağımlılığı olan kişilerin büyük bir çoğunluğu profesyonel tedavi arayışında değillerdir, kendi bireysel çabalarıyla çözebileceklerine inanmaktadırlar. Bu durum nedeniyle kişilerin tedaviye başvuruları gecikeceği için kişinin maddi ve manevi kayıpları artma eğilimindedir. Hayatınızda kumarın etkilerini hissediyorsanız ve bir şeyleri değiştirmeyi düşünüyorsanız, ilk adımı zaten atmışsınız demektir.

PROBLEMLİ KUMAR OYNAMA DAVRANIŞININ UYARI İŞARETLERİ

Kendinize ya da bir yakınınıza şu soruları sorun:

• Aynı heyecanı yeniden yaşamak için daha fazla parayla kumar oynama ihtiyacı hissettiniz mi?
• Kumar oynamayı azaltmaya çalıştığınızda huzursuz veya sinirli oldunuz mu?
• Kumar alışkanlığınızı kontrol etmekte defalarca başarısız oldunuz mu?
• Sürekli kumarı düşünür hale geldiniz mi? (Örneğin: Daha önceki oyunları hatırlamak, bir sonraki oyun için strateji kurmak ya da para bulma yollarını düşünmek gibi)
• Kaybettiğinizde, kaybınızı telafi etmek için tekrar tekrar kumar oynamaya geri döndünüz mü?
• Kumar oynadığınızı gizlemek için yalan söylediniz mi?
• Kumar yüzünden önemli bir ilişkiniz, toplumdaki itibarınız işiniz ya da eğitim/meslek fırsatınız zarar gördü mü?
• Kira, fatura gibi şeyler için ayrılmış parayı kumara harcadınız mı, borç aldınız mı?
• Aileniniz ya da arkadaşlarınızın ne kadar kumar oynadığınızı bilmesini engellemeye çalıştınız mı?
• Kumar yüzünden maddi olarak öyle bir zorluk yaşadınız ki geçim masrafları için aileniz, arkadaşlarınız ya da başka kaynaklardan yardım almak zorunda kaldınız mı?
• Kumar nedeniyle kendinize zarar verme düşünceleriniz oldu mu?

Bu sorulardan bir ya da birkaçına “evet” cevabı verdiyseniz, hem kendinizin hem de sevdiklerinizin kumar davranışlarını gözden geçirmeniz gerekebilir!

DSM-5 (Amerikan Psikiyatri Birliği)  Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı’nda kumar oynama bozukluğu şu şekilde tanımlanmaktadır: On iki aylık bir süre içinde, aşağıdakilerden en az dördü (ya da daha çoğu) ile kendini gösteren, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da işlevsellikte düşmeye yol açan, sürekli ve yineleyici, sorunlu bir kumar oynama davranışı:

• İstediği coşkuyu sağlayabilmek için giderek daha çok parayla kumar oynama gereksinimi duyar.
• Kumar oynamayı bırakma ya da durdurma girişimleri sırasında huzursuz ya da kolay kızan biri olur.
• Kumar oynamayı denetim altına almak, bırakmak ya da durdurmak için yineleyen, sonuç vermeyen çabaları olmuştur.
• Sık sık kumar oynama üzerinde düşünüp durur (örn. geçmişteki kumar oynama yaşantılarını yeniden yaşamayı sürekli düşünüp durma, bir sonraki girişimini engellemek ya da tasarlamak, kumar oynamak için para bulma yollarını düşünmek).
• Sıklıkla, sıkıntı duyarken kumar oynamak (örn. çaresiz, suçlu, bunalmış, çökkün).
• Parayla kumar oynayıp yitirdikten sonra, çoğu kez, eşitlenmek için bir başka gün tekrar kumar oynama eylemi olur (yitirdiklerinin ardından koşar).
• Ne denli kumar oynadığını gizlemek için yalan söyler.
• Kumar oynaması yüzünden önemli bir ilişkisini, işini, eğitim ya da iş olanağını tehlikeye atmış ya da yitirmiştir.
• Kumar oynadığı için düştüğü umutsuz parasal durumlardan kurtulmak için başkalarının parasal kaynak sağlamasına bel bağlar.

Şans Ve Batıl İnançlar

Kumar oynama davranışı tamamen şansa dayanır. Oyunun türü ne olursa olsun, insanlar genellikle bir kazanç umuduyla kumar oynamaktadır. Tüm kumar türleri risklidir, az yada çok riskli diye ayırım yapmak tedavi arayışınızı olumsuz yönde etkileyebilir. Bazı insanlar sadece belirli bir makinede oynamanın, “uğurlu gömleği” giymenin veya özel bir numarayı seçmenin kazanma şansını artıracağına inanmaktadır. Gerçekte bunların hiçbiri kazanma şansını değiştirmez. Kazanma ihtimali sadece ve sadece şansa dayalıdır.

Şans Serileri (Streaks)

Bir madeni para atıldığında yazı gelme ihtimali her zaman %50’dir. Bu, madeni parayı art arda 10 kez attıldığında her seferinde yazı gelmiş olsa bile, 11. atışta yazı ya da tura gelme ihtimalinin yine

%50 olduğu anlamına gelir. Her atış, bir öncekinden tamamen bağımsızdır.

Birçok insan kaybetme serisinin ardından kazanma “sırasının geldiğini” düşünür, ancak bu doğru değildir. Şans oyunları hiçbir zaman bir kazanç “garantisi” oluşturmaz.

“Artık Sıra Bende” Düşüncesi

Kumar oynayan kişiler sıklıkla “bu sefer kazanacağım” diye düşünür. Oysa kumar tamamen olasılık, rastlantı ve şansa dayanır. Eğer bir oyunda kazanma ihtimali %50 ise, daha önce ne kadar kaybedildiğinin ya da kazanıldığının bir önemi yoktur. Bir sonraki oyunun şansı yine %50 olacaktır. Uzun süre oynamak ya da “büyük kazanma sırası geldi” düşüncesi, kazanma ihtimalini artırmaz.

Kumar Sadece Para Kaybı mıdır?

Kumar sorunları çoğu zaman maddi kayıplarla ilişkilendirilir; örneğin faturaları ödeyemeyecek kadar çok para kaybetmek gibi. Oysa kumar sadece ekonomik değil; iş hayatında, aile ilişkilerinde ve sosyal yaşamda da ciddi sıkıntılara yol açabilir. Hatta, kumar sorunu olan kişilerin yakınları da zaman içerisinde bu durumdan olumsuz bir şekilde etkilenirler.

Kumar Bağımlılığı Ruh Sağlığımızı Nasıl Etkiler?

Kumar problemi yaşayan bireylerde sıklıkla başka ruhsal sorunlar da görülebilmektedir. Depresyon, anksiyete, dürtü kontrolü bozuklukları ile madde veya alkol kullanımı gibi sorunlar kumar sorunu olan bireylerde sıkça görülebilmektedir.

Ayrıca kumar oynama davranışı, kişinin mevcut ruhsal problemlerini de şiddetlendirebilir. Aynı zamanda kumar problemi yaşayan bireylerde sigara içme oranı yüksek, kafein tüketimi fazla, acil servise başvuru sayısı da daha fazla olma eğilimindedir.

Profesyonel psikiyatrik ve psikolojik destekle problemli kumar oynama davranışının tedavisi mümkündür. Problemli kumar oynama davranışının ruhsal bir rahatsızlık olduğu kabullenilmelidir.”

Psikiyatrist Dr. Turan Çetin /// Klinik Psikolog Beste Bektaş